Түргэвчилсэн эмчилгээ гэж юу вэ?

Т.ЭНХЖАРГАЛ: Даралтыг хянаснаар олон эрсдэлээс өөрийгөө хамгаална.

 


Эмнэлэг болон гэрийн нөхцөлд артерийн даралтыг хэмжихдээ анхаарах зүйлс: 

  • Артерийн даралтаа хэмжүүлэхээс өмнө хамгийн багадаа - 30 минутын өмнө хүнд дасгал, хөдөлгөөн хийхгүй байх - их идэх, кофе, цай, кока-кола ууж болохгүй. 
  • Хэмжилт эхлэхийн өмнө дуу чимээгүй тасалгаанд хэдэн минут тайван суулгах ба хэмжигчээс артерийн даралтыг хэмжих явцад хэмжүүлж буй хүнтэй  ярилцахыг хориглоно. 
  • Артерийн даралтыг 1-2 минутын зайтайгаар, доод тал нь 2 удаа хэмжих ба даралтын түвшин зөрүү ихтэй байвал нэмэлт хэмжилтийг давтан хийх; 
  • Стандарт манжетийг (12–13 cм өргөнтэй, 23-35 cм урттай) ашиглах. 
  • Тарган, эсвэл туранхай хүнд том, жижиг манжетийг тааруулж, тохируулан хэрэглэх;
  • Манжетийн өргөн бугалгын тойргийн 40%, урт нь бугалгын тойргийн 80%-тай тэнцэж байх ёстой 
Даралтын эмийг зөвлөхийн өмнө: Өмнө хэмжүүлж байсан артерийн даралтын хамгийн өндөр түвшин, үргэлжилсэн хугацаа, хэрэглэж байсан даралт бууруулах эмийн үр дүн, гаж нөлөө зэргийг асууна.

ЗСӨ-ний эрсдэлт хүчин зүйлс

  •  АГ, ЗСӨ, ЧШ, дислипидеми, зүрхний булчингийн эмгэг, ЗД, хавхлагын эмгэг, хэм алдагдах өвчний талаар хувь хүний болон удмын өгүүлэмж 
  • Амьдралын хэв маяг: тамхи татах, архи уух, хооллох зуршил (өөх, давсны хэрэглээ), эрт залуу наснаасаа илүүдэл жинтэй, тарган эсэх, мөн хөдөлгөөний идэвхийг тооцох  
  • Хурхиралт: нойронд амьсгал түгжирдэг эсэхийг өвчтний гэр бүлийн гишүүдээс асуух.  
Бай эрхтний гэмтэл: 

Тархи, нүд: толгой эргэх, өвдөх, хараа муудах, тархины цусан хангамж түр зуур цочмог  хомсрох, мэдрэхүйн болон хөдөлгөөний өөрчлөлтүүд. 

Зүрх: зүрх дэлсэх, цээжээр өвдөх, амьсгал давчдах, шагайн үеэр хавдах. 

Бөөр: ам цангах, шээсний гарц ихсэх (полиури), шөнө шээх (никтури), цустай шээх (гематури). • Захын артерийн судас: хөл гар хөрөх, чинэрэн догонцох, цайрах

Захын артерийн судас: хөл гар хөрөх, чинэрэн догонцох, цайрах

Хоёрдогч АГ-ийн шинжүүд:

  • Бөөрний өвчний удмын түүхтэй (олон уйланхайт бөөрний эмгэг).
  • Бөөрний өвчин (ялангуяа гломерулонефрит), шээсний замын халдвар, гематури.
  • Эм/бодисын хэрэглээ: жирэмслэлтээс хамгаалах эм
  • Хамрын дусаалга, хоолны дуршил бууруулах эм (амфетамин), кокаин, адрено- болон кортико-стероидууд, стероидын бус
  • Хөлрөх, толгой өвдөх, ядрах, уцаарлах болон зүрх дэлсэх (феохромоцитома), булчингийн сулралт болон таталт, хөшилтийн шинжүүд (альдо-стеронизм). АД буулгах эм хэрэглэхэд хүндрэл үүсэж болох өвчнүүд буй эсэх:
  • Багтраа, бөөрний дутагдал, ЧШ, тулай
  • Хувь хүний онцлог, гэр бүл болон нийгэм, орчны хүчин зүйлүүд.
Заавал хийх шинжилгээнүүд: Өвчний явц, даралтын түвшин, хавсарсан өвчин зэргээс хамаарч шинжилгээг төлөвлөнө.

  1. Өлөн үеийн цусны глюкоз 
  2. Липидийн үзүүлэлтүүд (хурдавчилсан аргаар) 
  3. Цусан дахь кали, натри, креатинин, шээсний хүчил 
  4. Креатинины клиренс буюу түүдгэнцрийн шүүрлийн хурд 
  5. Шээсний шинжилгээ (уураг, цус) 
  6. Зүрхний цахилгаан бичлэг 
  7. Гемоглобин болон гематокрит Нэмэлтээр хийх шинжилгээнүүд: 
  8. Нүдний уг харах
  9. Гэрийн нөхцөлд артерийн даралтаа хянах 
  10. Хоногийн Артерийн даралтаа хэмжих 
  11. Эмнэл зүйн үзлэгээр ЗД-ыг сэжиглэвэл цээжний рентген зураг авах
  12. Өлөн үеийн цусны глюкозын түвшин ≥ 5.6 ммоль/л байгаа тохиолдолд глюкозын ачаалалтай сорил хийж глюкозын хэмжээг тооцох (ачааллын дараах сийвэнгийн глюкоз).

Давтан шинжилгээгээр өлөн цусны сахрын хэмжээ ≥ 7.0 ммоль/л бол ЧШ гэсэн оношийг тавина • зүрхний чанд авиан шинжилгээ (ЭхоКГ) 

  1. Гүрээний судасны 2D хэмжээст чанд авианы шинжилгээ 
  2. Шээсний уургийн тоон үзүүлэлт 
  3. Шээсэнд микро альбуминури, Кали, Натри үзэх 
  4. Шагай/бугалгын АД-ын индекс 
  5. Давтамжит долгионы хурдыг тодорхойлох (Pulse Wave Velocity-судасны ханын уян хатан чанарыг хэмжих)

Яаралтай даралт бууруулах эмчилгээг эхлүүлэх нь

  • СД≥160 мм МУБ эсвэл ДД≥100 мм МУБ 
  • (СД≥180 ммМУБ, эсвэл ДД≥ 110 ммМУБ бол эмчилгээг нэн даруй эхлэх) 
  • СД≥140 ммМУБ, эсвэл ДД≥ 90 ммМУБ байх боловч ЗСӨ-ний өндөр эрсдэлтэй дараахь нөхцөлүүдэд: 
  • Зүрх судасны өвчин 
  • Бөөрний өвчин 
  • ЧШ 
  • Бай эрхтэний гэмтэлтэй
  • Хувь хүний эрсдэлт хүчин зүйл, жишээ нь нийт холестерины хэмжээ өндөр (≥8 ммоль/л) байх эрсдлийн түвшнийг тогтоох хүснэгтээр нийт эрсдэлийн түвшин ≥20% гарсан.

Эмэн эмчилгээний зорилго✅ • АГ-ийн үед хийх эмэн эмчилгээний гол зорилго нь зүрх судасны өвчний нийт эрсдэлийг удаан хугацааны турш хамгийн дээд хэмжээгээр бууруулахад оршино. 
  • Хянаж болох бүх л хавсарсан эрсдэлт хүчин зүйлүүдийг бууруулахад чиглэсэн эмчилгээг хийх шаардлагатай. АД-ыг бууруулах зорилтот түвшин  АГ-тэй бүх өвчтөнд СД-ын түвшинг <140 мм МУБ, ДД-ын түвшнийг <85 мм МУБ байлгахыг зорино. 
  • Бөөрний үйл ажиллагааны алдагдал, протеинури байгаа тохиолдолд АД-ын түвшинг <130/80 мм МУБ буюу үүнээс ч доогуур байлгавал зохино. 
  • 60 ба түүнээс дээш насны хүмүүст: боломжтой бол систолын даралтыг( дээд) -ыг 140 ммМУБ, диастол( доод) даралтыг 90 ммМУБ түвшинд байлгавал зохино.
Эмчилгээний үр дүнг хэрхэн сайжруулах
  1. Өвчтөнд АГ-ийн хор хөнөөлийн тухай болон зөв, тохирсон эмчилгээний үр ашгийн талаар мэдээлэл өгөх
  2. Ойлгомжтой, тодорхой заавар, зөвлөгөөг аман, эсвэл бичгээр өгөх
  3. Эмчилгээний талаар ярих
  4. Эмчилгээний дэлгэм нь өвчтөний амьдралын хэв маяг ба түүний хэрэгцээнд тулгуурлах
  5. Хэрэв боломжтой бол өдөр тутам ууж байгаа эмийн тоог цөөлөх
  6. Гэртээ АД-аа өөрөө хэмжих ба даралт бууруулах эмийг тогтмол ууж хэвшүүлэх
  7. Эмийн гаж нөлөөнд анхаарлаа сайн хандуулах
  8. Шаардлагатай бол цагаа олж эмийн тун, эсвэл төрлийг солих
  9. Өвчтөнтэйгөө сайн ойлголцохын тулд түүний тулгамдсан асуудлыг ярилцах
  10. Найдвартай, эсвэл боломжийн дэмжлэг үзүүлэх тогтолцоо/ нөхцөлөөр хангах.